Awdur: Carl Morris

Categorïau
Sylwebaeth

NaPTAN Cymraeg: rhestr o bwyntiau trafnidiaeth nawr yn Gymraeg

Ydych chi’n ymddiddori’n fawr mewn safleoedd bws, gorsafoedd trên, porthladdoedd fferi, a nodau trafnidiaeth eraill?

Efallai eich bod yn adeiladu ap neu wasanaeth trafnidiaeth, neu’n edrych ar ddarpariaeth a hygyrchedd trafnidiaeth mewn ardal benodol. Neu efallai eich bod yn berson chwilfrydig.

Beth yw NaPTAN?

Os ydych chi’n dal i ddarllen gadewch i mi ymhelaethu am NaPTAN sydd yn rhestr faith o bwyntiau mynediad at drafnidiaeth. Mae’r rhestr yn cynnwys safleoedd bws, gorsafoedd trên, safleoedd tram, metro, tanddaearol, awyr a fferi, ac yn cynnwys gwybodaeth lleoli.

Er mai ystyr NaPTAN yw “National Public Transport Access Nodes”, mae hi’n cynnwys Cymru, Lloegr, a’r Alban. Yr Adran Drafnidiaeth (DfT) llywodraeth San Steffan sy’n ei chynnal, drwy gasglu data o wahanol awdurdodau, a’u cyhoeddi fel data agored dan y Drwydded Llywodraeth Agored (OGL).

Ble mae’r Gymraeg?

Yn ddiweddar rydym wedi clywed am newid mewn NaPTAN. Y newyddion yw bod hi’n cynnwys enwau lleoedd yn Gymraeg. Yn y gorffennol roedd y rhain yn anghyflawn os oedden nhw yn bodoli ar y rhestr o gwbl.

Edrychwch at fersiwn XML o’r data. Cewch lawrlwytho’r data wrth wefan NaPTAN neu drwy’r API. Chwiliwch am y priodoledd xml:lang=”cy”, lle taw “cy” yw’r cod iaith ISO 639-1 am y Gymraeg. Dyma enghraifft:

<StopPoint CreationDateTime="2000-01-01T00:00:00" ModificationDateTime="2024-05-02T09:51:14" Modification="revise" RevisionNumber="5" Status="active">
<AtcoCode>5810AWC51266</AtcoCode>
<NaptanCode>swajgpd</NaptanCode>
<Descriptor>
<CommonName>Morriston Library</CommonName>
<ShortCommonName>Library</ShortCommonName>
<Landmark>Morriston Library</Landmark>
<Street>Pentrepoeth Road</Street>
<Crossing>Treharne Road</Crossing>
<Indicator>o/s</Indicator>
</Descriptor>
<AlternativeDescriptors>
<Descriptor CreationDateTime="2024-05-02T09:51:15" ModificationDateTime="2024-05-02T09:51:15" Modification="new">
<CommonName xml:lang="CY">Llyfrgell Treforys</CommonName>
</Descriptor>
</AlternativeDescriptors>
<Place>
<NptgLocalityRef>E0054717</NptgLocalityRef>
<LocalityCentre>true</LocalityCentre>
<Location>
<Translation>
<GridType>UKOS</GridType>
<Easting>266970</Easting>
<Northing>198253</Northing>
<Longitude>-3.924981045</Longitude>
<Latitude>51.667255647</Latitude>
</Translation>
</Location>
</Place>
<StopClassification>
<StopType>BCT</StopType>
<OnStreet>
<Bus>
<BusStopType>MKD</BusStopType>
<TimingStatus>OTH</TimingStatus>
<MarkedPoint>
<Bearing>
<CompassPoint>NW</CompassPoint>
</Bearing>
</MarkedPoint>
</Bus>
</OnStreet>
</StopClassification>
<AdministrativeAreaRef>056</AdministrativeAreaRef>
<PlusbusZones>
<PlusbusZoneRef CreationDateTime="2000-01-01T00:00:00" ModificationDateTime="2012-07-06T00:00:00" Modification="new" RevisionNumber="0" Status="active">SWANSEA</PlusbusZoneRef>
</PlusbusZones>
</StopPoint>

Ar hyn o bryd mae cyfanswm o 24633 o feysydd data sy’n cynnwys data Cymraeg. Mae’r rhan fwyaf o’r rhain yn enwau nodau. Ar yr olwg gyntaf mae ystod o enwau o “Canolfan Iechyd Blaendulais” (safle bws) i “Gorsaf reilffordd Penarlag” i enwau brand sy’n trosgynnu iaith megis “Tesco” (sawl safle bws).

Fe gewch chi weld y cod iaith “gd” neu “GD” am Gaeleg yr Alban hefyd.

Mae hi’n debygol bod y nifer o enwau Cymraeg yn amrywio fesul ardal awdurdod lleol.

Gadewch i ni wybod ar bob cyfrif os ydych chi’n wneud unrhyw beth gyda’r data.

Gwahaniaeth yn y CSV

Am ryw reswm nid yw’r fersiwn CSV sydd ar gael yn cynnwys enwau a nodwyd fel rhai Cymraeg. Mae’r maes CommonName yn cynnwys yr enw a ddefnyddiwyd yn Saesneg fel arfer (gydag ychydig o eithriadau). Gobeithio bydd y CSV yn cael ei ddiweddaru gan yr Adran Drafnidiaeth i gynnwys yr holl enwau a data Cymraeg, yn y meysydd priodol.

Adborth

Nodwch fod hyn yn edrych fel gwaith cyfredol a bod yn enwau ac union leoliadau o arosfannau yn gallu cael eu hadolygu neu newid. Os oes gennych adborth ar y data ei hun yna dylech chi fod ei anfon at feedbacktraveline@tfw.wales

Diolch

Diolch i’n cysylltiadau yn Trafnidiaeth Cymru a Llywodraeth Cymru sydd wedi dod â’r newid hwn at ein sylw, ac am eu holl gefnogaeth a gwaith tuag at wasanaethau mapio Cymraeg.

Categorïau
Canllawiau

Sut i ddefnyddio Mapio Cymru fel map sylfaen Cymraeg ar eich system

Mae cwpl o bobl wedi gofyn i mi sut i ddefnyddio Mapio Cymru fel map sylfaen ar eu gwefannau, apiau, a systemau eraill. Mae hyn yn ffordd dda o ddarparu map o Gymru yn Gymraeg i ymwelwyr i’ch gwefan.

Yn y bôn maen nhw eisiau dangos ein teiliau map, sef y delweddau PNG sydd ar gael trwy openstreetmap.cymru.

Wedyn rydych chi’n gallu gwneud beth bynnag y mae’ch system yn caniatau megis panio, chwyddo, ac hyd yn oed rhoi piniau, siapiau, delweddau a phethau eraill ar y map.

Mewnosod

Cyn i ni fwrw ymlaen, mae’r hyn sy’n dilyn wedi’i anelu at rywun sydd yn gyfforddus i godio, cynnal system, neu ddefnyddio meddalwedd system gwybodaeth ddaearyddol.

Os NAD ydych chi eisiau trafferthu gyda ffyrdd o osod map sylfaen mae modd mewnosod Mapio Cymru ar wefan. Dyma’r ffordd mwyaf gyflym a syml siŵr o fod. Mae’n debyg iawn i’r ffordd byddai rhywun yn mewnosod chwaraewyr fideos ac ati (trwy iframe).

Ewch i openstreetmap.cymru a chliciwch Rhannu am fanylion ar sut i wneud hyn. Rydych chi’n gallu cael cod mewnosod HTML neu ddolen uniongyrchol at olygfa benodol o’r map.

Pa systemau?

Bydd gweddill y blogiad yma yn cyflwyno sut i osod Mapio Cymru fel map sylfaen – i bobl sydd eisiau bod ychydig yn fwy technegol.

Mae eithaf tipyn o systemau sydd yn cynnig gosod map sylfaen o’ch dewis, megis llawer o bethau sydd yn rhedeg Leaflet.js, e.e. Overpass Turbo.

Er enghraifft mae ambell i ategyn WordPress sydd yn eich hwyluso dangos mapiau ar eich gwefan – megis Leaflet Maps Marker, WP Go Maps, ac eraill.

Os oes gennych y sgiliau gallech chi greu gwefan o’r newydd gyda Leaflet.js a defnyddio Mapio Cymru fel sylfaen. Yn anffodus mae’r manylion ar sut i wneud hyn yn mynd tu hwnt i’r canllaw bach yma heddiw, ond mae canllawiau ar y we!

Mae hefyd meddalwedd pen bwrdd sydd yn defnyddio mapiau sylfaen o’ch dewis megis QGIS.

I rai sydd â diddordeb mae penynnau CORS gweinydd Mapio Cymru bellach yn caniatau defnydd uniongyrchol o deiliau. Nodwch fod rhai systemau rheoli cynnwys yn dangos rhybudd diogelwch am sgriptio traws-wefan (‘cross-site scripting’) yn yr achos yma.

Y gosodiadau hollbwysig

Defnyddiwch y cyfeiriad isod fel y map sylfaen neu ‘base map’:

https://openstreetmap.cymru/osm_tiles/{z}/{x}/{y}.png

Hefyd os oes rhaid rhoi lefelau o chwyddo, rhowch 3 fel y lleiafswm a 16 fel y mwyafswm.

Dyma briodoliad neu gredit dylech chi roi er mwyn cydymffurfio ag amodau trwyddedu agored data OpenStreetMap. Dyma’r fersiwn HTML:

Defnyddiwch <a href=”https://www.openstreetmap.cymru” target=”_blank”>openstreetmap.cymru</a>. Data ar y map &#x24BD Cyfranwyr <a href=”https://openstreetmap.org” target=”_blank”>osm.org</a>

Fel arall dyma’r fersiwn testun plaen:

Defnyddiwch openstreetmap.cymru. Data ar y map © Cyfranwyr osm.org

Rhannwch

Os ydych chi wedi llwyddo i gael y map ar eich gwefan neu system, gadewch sylw gyda’r dulliau rydych chi’n defnyddio os gwelwch yn dda – a dolen i’r tudalen penodol ar eich gwefan os oes modd.

Termau

Byddwch yn barchus a rhesymol gyda eich defnydd o weinydd Mapio Cymru. Cysylltwch os ydych chi eisiau trafod defnydd ‘mawr’ ohonom fel gwasanaeth dibynadwy, yn enwedig os ydych chi’n sefydliad neu brosiect sylweddol.

Bydd rhaid i ni adolygu sut mae hyn yn mynd os fydd yr alw yn tyfu.

Categorïau
Canllawiau

Teclynnau llinell orchymyn i chi greu map OpenStreetMap yn Gymraeg

Mae’r holl god rydym yn defnyddio ar gyfer y gweinydd map Cymraeg Mapio Cymru ar gael bellach mewn ystorfa.

Bydd hi o ddiddordeb yn enwedig os ydych chi eisiau darparu gweinydd eich hunain sydd yn cynhyrchu teiliau map yn Gymraeg (neu efallai iaith wahanol o’ch dewis). Mae’r holl god wedi’i drwyddedu dan GPL, sydd yn caniatau i chi’i redeg at unrhyw bwrpas, ei newid, a’i ailddosbarthu.

Nodwch fod angen gwybodaeth sylfaenol o sut i ddefnyddio Linux trwy’r llinell orchymyn.

Y prif declyn yn yr ystorfa yw’r sgript cartonamecy2name.lua sydd yn rhedeg tra’n mewnforio data. Mae’n penderfynu ar yr enw i’w gadw yn y gronfa ddata, ar gyfer unrhyw endid ar y map. Data OSM yw prif ffynhonell Mapio Cymru, y tagiau name:cy a name yn enwedig, ac hefyd gwybodaethau enwau Wikidata trwy’r tag OSM wikidata. Trwy olygu’r ffynhonellau hyn rydym hefyd yn edrych at ddata agored wrth Gomisiynydd y Gymraeg.

Mae llawer mwy o fanylion yn y ffeil README yn yr ystorfa, gan gynnwys cyfarwyddiadau cam wrth gam.

Os ydych chi eisiau defnyddio map Cymraeg sydd eisoes yn bodoli, anwybyddwch yr uchod ac ewch i openstreetmap.cymru!

Categorïau
Digwyddiadau

Mapio Cymru yn FOSS4G: Defnyddio teclynnau Switch2OSM i adeiladu map Cymraeg

Roedd hi’n bleser cael cymryd rhan mewn cynhadledd FOSS4G yng Nghaerdydd heddiw.

Dyma recordiad o fy nghyflwyniad trwy gyfrwng y Saesneg a’r sleidiau – am ddarparu gweinydd Mapio Cymru.

Bydd y cyflwyniad o ddiddordeb i bobl sydd am wella mapio mewn ieithoedd â llai o adnoddau o gwmpas y byd. Yn ogystal, bydd hi’n well i unrhyw un sydd eisiau gweld tŵf OpenStreetMap yn gyffredinol dalu sylw i agweddau amlieithog y prosiect – yn fy marn i.

Diolch i’r holl gyfranogwyr a threfnwyr am ddiwrnod addysgiadol iawn yn FOSS4G!

Categorïau
Digwyddiadau

Anerchiad Mapio Cymru mewn cynhadledd FOSS4G

Jurys Inn Cardiff Exterior

Oes gennych chi ddiddordeb yn y feddalwedd gweinydd ac agweddau data tu ôl i Mapio Cymru ac OpenStreetMap? Os oes, dewch i fy sgwrs yn FOSS4G.

FOSS4G yw’r Gynhadledd Feddalwedd Rydd Ryngwladol ar gyfer pethau Geo-ofodol. Eleni mae’n digwydd ar ddydd Iau 17eg mis Tachwedd mewn sawl safle corfforol ar draws gwledydd Prydain ar yr un pryd – gan gynnwys Caerdydd lle byddaf i.

Fel Mapio Cymru rydym wedi rhannu ein gwersi a’n brwdfrydedd mewn sawl digwyddiad ac wedi trefnu rhai digwyddiadau ein hunain, trwy gyfrwng y Gymraeg a’r Saesneg. Y tro hwn bydd fy sgwrs trwy gyfrwng y Saesneg. Dw i’n mynd i ganolbwyntio ar yr ochr mwy technegol – beth sy’n digwydd ar y gweinyddion, ynghyd â rhywfaint o gyd-destun am sefyllfa’r Gymraeg i’r rhai sydd ddim yn ymwybodol.

Byddaf yn trafod sut rydym wedi adeiladu map Cymraeg o Gymru, pa heriau technegol a heriau eraill rydym wedi’u hwynebu, beth fydd y camau nesaf, ac yn rhannu ein gweledigaeth gyffredinol ar gyfer mynd â mapio yn Gymraeg i bawb.

Gobeithio bydd rhywun yn cael eu hysbrydoli i gyfrannu at fapio yn y Gymraeg neu OpenStreetMap fel prosiect ehangach, neu ddechrau menter eu hunain – efallai ar gyfer iaith arall sydd â llai o adnoddau.

Dw i newydd glywed bod nifer isel o docynnau ar ôl i gangen Caerdydd o’r digwyddiad. Bydd modd i chi wylio’r recordiad wedyn fel opsiwn arall.

Categorïau
Cerrig milltir

Map arbrofol newydd gan Mapio Cymru i’ch helpu chi i rannu mwy o enwau llefydd Cymraeg

Mae Mapio Cymru bellach yn cynnal map arbrofol i chi bori, sydd yn gyfateb i’r prif fap.

Mae’r map hwn yn edrych yn eithaf tebyg i’r prif fap, ond mae’n cael ei letya ar weinydd ar wahan dw i wedi darparu ar ei gyfer:

pwlltywod.mapio.cymru

Edrychwch yn fanwl ac fe gewch chi weld bod yr holl enwau llefydd ychydig yn wahanol.

Pam gwneud hyn? Y prif bwrpas yw i ganfod bylchau yn y data ar gyfer enwau Cymraeg. Mae unrhyw enw yn gallu dilyn sawl ffordd i’r prif fap. Mae’r map yn cymryd data oddi wrth OpenStreetMap a Wikidata, ac wedyn yn ei brosesu. Roedden ni fel prosiect Mapio Cymru eisiau cyfleu ffynhonnell y data ar fap, ond ar wahân i’r prif fap.

Ar hyn o bryd mae pedair ffynhonnell wedi eu nodi ar allwedd y map arbrofol:

  • Wrth maes name:cy (OpenStreetMap)
  • Wrth maes name (OpenStreetMap) – er nad yw’r enw wedi ei labeli fel Cymraeg mae’n edrych fel bod e yn Gymraeg, yn ôl meini prawf penodol. Dw i angen blogio am y meini prawf yn fuan.
  • Wrth Wikidata
  • Ni chafwyd enw addas (ar hyn o bryd)

Nodwch fod yr allwedd yn gallu newid yn y dyfodol. Edrychwch ar y map a’i allwedd am fanylion.

Ni fydd modd i chi gwneud popeth rydych chi’n gallu gwneud gyda’r prif fap, fel chwilio a mewnosod yn hawdd.

Yr hyn rydych chi’n gallu gwneud yw pori’r map arbrofol i ganfod diffygion ac wedyn golygu OSM i fewnbynnu enwau mewn achosion lle mae’r data yn anghyflawn.

Bydd eich newidiadau yn ymddangos ar y prif fap a’r map arbrofol.

Yn y pen draw, bydd yr enw rydych chi’n fewnbynnu yn ymddangos mewn llu o apiau a phrosiectau, diolch i’w statws data agored. Dw i’n falch o gynnig yr adnodd fel ffordd o helpu unrhyw un sydd eisiau rhannu enwau llefydd Cymraeg. Diolch eto i Lywodraeth Cymru am gefnogi’r gwaith.

Pwll Tywod yw enw’r gweinydd map arbrofol. Mae hyn wedi ei ddinodi gyda’r lliw tywod o’i amgylch. Mae’r defnydd o’r term yn cyfleu ein bod yn chwarae gyda’i ymddangosiad. Esgusodwch unrhyw namau technegol byddech chi’n gweld ar y map arbrofol – ond dyna’r pwynt.

Categorïau
Sylwebaeth

Enwau Cymraeg am adeiladau Gradd I o Fôn i Fynwy – eich cyfraniad plîs!

Mae oddeutu 493 o adeiladau rhestredig Gradd I yng Nghymru megis Castell Cyfarthfa, Carchar Biwmares, Adeilad y Pierhead a mwy.

Mae Gradd I yn golygu bod nhw o ‘ddiddordeb eithriadol, cenedlaethol fel arfer’. Nid ni sydd yn penderfynu ar y rhestr derfynol yn anffodus!

Ond mae dros 100 o adeiladau Gradd I ar fap Mapio Cymru sydd heb label Cymraeg, ac mae’n hawdd i ni sicrhau bod yr enwau Cymraeg ar gael i bawb.

Allech chi helpu?

  1. Ewch i’r rhestr o adeiladau rhestredig Gradd I sydd angen enwau Cymraeg. Os nad ydych chi’n gweld enw adeilad Gradd I mae’n debyg bod rhywun wedi rhannu’r enw yn barod.
  2. Os ydych chi’n gwybod yr enw safonol yn Gymraeg ar gyfer unrhyw adeilad rhowch yr enw yn y golofn ‘Cymraeg’.
  3. Ewch yn ôl i bwynt 2 os ydych chi’n gwybod mwy nag un enw.
  4. Dyna ni!

Wedyn byddwn yn rhoi’r enwau mewn cronfa OpenStreetMap ar eich rhan – i bawb ddysgu a defnyddio, ac ar y map wrth gwrs.

Llun gan WelshDave (CC BY-SA)

Categorïau
Cerrig milltir

Dadgoloneiddio mapiau Cymru: amlygu enwau llefydd Wikidata yn Gymraeg

Mae Mapio Cymru fel prosiect wedi bod yn gweithio gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn ddiweddar i amlygu’r holl enwau llefyd yn Gymraeg sydd o fewn cronfa Wikidata, a gwella nhw.

Mae canoedd o enwau wrth Wikidata ar y map bellach yn ogystal ag enwau oddi wrth OpenStreetMap (OSM).

Dyma Jason Evans o’r llyfrgell yn ymhelaethu ar y gwaith a’i bwysigrwydd:

[…]

Mae cyfuno Wikidata ag OSM yn caniatáu inni adeiladu ar waith Mapio Cymru, sydd wedi bod yn datblygu map o Gymru gan ddefnyddio’r data Cymraeg a gedwir yng nghronfa ddata OSM. Trwy alinio a chyfuno hyn â Wikidata gall y map ddechrau tyfu ymhellach, gan gynnig mwy o wybodaeth i ddefnyddwyr trwy gyfrwng y Gymraeg.

Ac mae hyn yn bwysig. Mae gan lawer o leoedd yng Nghymru, boed yn drefi, pentrefi, bryniau neu draethau, ddau enw, neu fwy weithiau. Mae’r enwau yn Gymraeg bron bob amser yn enwau lleoedd gwreiddiol, enwau hynafol sydd yn llawn hanes. Mae’r enwau hyn fel arfer yn ddisgrifiadol neu’n cyfeirio at seintiau, penaethiaid neu gaerau a gollwyd ers amser maith. Mae’r fersiynau Saesneg o enwau lleoedd weithiau’n fwtaniadau diystyr o’r rhai gwreiddiol Cymraeg neu enwau a orfodir gan oresgynwyr canoloesol neu ‘foderneiddwyr’ Fictoraidd. Hyd yn oed heddiw mae adeiladau hanesyddol yn cael ei ailenwi yn Saesneg gan eu perchnogion newydd ac mae enwau Cymraeg yn cael eu gollwng o wefannau a mapiau o blaid dewisiadau Saesneg y bernir eu bod yn ‘haws i’w ynganu’.

Nod y prosiect hwn yw dadgoloneiddio mapio yng Nghymru, nid trwy ddileu enwau lleoedd Saesneg o’r cofnod ond trwy gynnig yr opsiwn i ddefnyddwyr weld ac archwilio map modern o Gymru trwy gyfrwng Cymraeg yn unig – gwasanaeth nad oedd yn bodoli mewn gwirionedd tan y lansiad o Mapio Cymru.

Felly’r her gyntaf gyda’r prosiect hwn mewn gwirionedd yw annog cymunedau i gyfrannu eu henwau Cymraeg lleol i OSM neu Wikidata fel y gellir eu cynnwys ar y map, a gwneir hyn trwy gyfres o drafodaethau, gweithdai a digwyddiadau golygu. […]

Darllenwch yr erthygl cyfan ar flog y Llyfrgell Genedlaethol.

Categorïau
Sylwebaeth

Fideo: Beth yw problemau what3words?

Mae cwmni nid-er-elw-yn-anfwriadol what3words wedi bod yn prynu slotiau hysbysebu eto. Mae tipyn o sylw wedi bod yn y wasg hefyd, sydd yn dueddol o beidio herio ac yn lle hyrwyddo’n ddi-gwestiwn.

Fe ffeindiais y fideo diddorol hwn sydd yn rhestru sawl gwendid gyda’r cwmni a’i system.

Un problem yn enwedig o safbwynt tîm Mapio Cymru yw’r diffyg trwyddedu agored o’r data a meddalwedd, fel y soniwyd yn y fideo – ac fel canlyniad, y diffyg adolygiad gan gydweithwyr o’r system.

Mae’r dryswch ynghlwm â newid o un system iaith i’r llall yn achos pryder i ni hefyd.

Gweler hefyd: Achubwyr yn cwestiynu defnydd o what3words mewn argyfwng (BBC, Saesneg)

Categorïau
Canllawiau Digwyddiadau

FIDEO: Gweithdy Mapio Cymru, Eisteddfod AmGen 2021

Hei! Dyma’r fideo o Weithdy Mapio Cymru ar 5ed Awst 2021 yn ystod Eisteddfod AmGen.

Yn fras dyma raglen y fideo yn ôl codau amser – gydag ambell i ddolen berthnasol:

  • 0:00 Cyflwyniad i brosiect Mapio Cymru ac OpenStreetMap
  • 18:00 Map o leoliadau Eisteddfod Genedlaethol
  • 25:00 Cyflwyniad i’n defnydd o Wikidata
  • 32:00 Helpwch gyflawni’r rhestr o adeiliadau rhestredig Gradd I yng Nghymru (dal angen help ar y rhestr plîs!)
  • 46:35 Sgwrs gyffredinol: am enwau caeau, lle i roi enwau, a phwysigrwydd dosbarthu enwau dan drwyddedau rhydd ar gyfer y dyfodol

Diolch o galon i Eisteddfod AmGen a’r Lle Hanes am y croeso, ac wrth gwrs i bawb a gymerodd rhan yn y gweithdy!