Roedd hi’n bleser cael cymryd rhan mewn cynhadledd FOSS4G yng Nghaerdydd heddiw.
fideo i ddod yn fuan iawn
Bydd y cyflwyniad o ddiddordeb i bobl sydd am wella mapio mewn ieithoedd â llai o adnoddau o gwmpas y byd. Yn ogystal, bydd hi’n well i unrhyw un sydd eisiau gweld tŵf OpenStreetMap yn gyffredinol dalu sylw i agweddau amlieithog y prosiect – yn fy marn i.
Diolch i’r holl gyfranogwyr a threfnwyr am ddiwrnod addysgiadol iawn yn FOSS4G!
Oes gennych chi ddiddordeb yn y feddalwedd gweinydd ac agweddau data tu ôl i Mapio Cymru ac OpenStreetMap? Os oes, dewch i fy sgwrs yn FOSS4G.
FOSS4G yw’r Gynhadledd Feddalwedd Rydd Ryngwladol ar gyfer pethau Geo-ofodol. Eleni mae’n digwydd ar ddydd Iau 17eg mis Tachwedd mewn sawl safle corfforol ar draws gwledydd Prydain ar yr un pryd – gan gynnwys Caerdydd lle byddaf i.
Fel Mapio Cymru rydym wedi rhannu ein gwersi a’n brwdfrydedd mewn sawl digwyddiad ac wedi trefnu rhai digwyddiadau ein hunain, trwy gyfrwng y Gymraeg a’r Saesneg. Y tro hwn bydd fy sgwrs trwy gyfrwng y Saesneg. Dw i’n mynd i ganolbwyntio ar yr ochr mwy technegol – beth sy’n digwydd ar y gweinyddion, ynghyd â rhywfaint o gyd-destun am sefyllfa’r Gymraeg i’r rhai sydd ddim yn ymwybodol.
Byddaf yn trafod sut rydym wedi adeiladu map Cymraeg o Gymru, pa heriau technegol a heriau eraill rydym wedi’u hwynebu, beth fydd y camau nesaf, ac yn rhannu ein gweledigaeth gyffredinol ar gyfer mynd â mapio yn Gymraeg i bawb.
Gobeithio bydd rhywun yn cael eu hysbrydoli i gyfrannu at fapio yn y Gymraeg neu OpenStreetMap fel prosiect ehangach, neu ddechrau menter eu hunain – efallai ar gyfer iaith arall sydd â llai o adnoddau.
Dw i newydd glywed bod nifer isel o docynnau ar ôl i gangen Caerdydd o’r digwyddiad. Bydd modd i chi wylio’r recordiad wedyn fel opsiwn arall.
Mae Mapio Cymru bellach yn cynnal map arbrofol i chi bori, sydd yn gyfateb i’r prif fap.
Mae’r map hwn yn edrych yn eithaf tebyg i’r prif fap, ond mae’n cael ei letya ar weinydd ar wahan dw i wedi darparu ar ei gyfer:
Edrychwch yn fanwl ac fe gewch chi weld bod yr holl enwau llefydd ychydig yn wahanol.
Pam gwneud hyn? Y prif bwrpas yw i ganfod bylchau yn y data ar gyfer enwau Cymraeg. Mae unrhyw enw yn gallu dilyn sawl ffordd i’r prif fap. Mae’r map yn cymryd data oddi wrth OpenStreetMap a Wikidata, ac wedyn yn ei brosesu. Roedden ni fel prosiect Mapio Cymru eisiau cyfleu ffynhonnell y data ar fap, ond ar wahân i’r prif fap.
Ar hyn o bryd mae pedair ffynhonnell wedi eu nodi ar allwedd y map arbrofol:
Nodwch fod yr allwedd yn gallu newid yn y dyfodol. Edrychwch ar y map a’i allwedd am fanylion.
Ni fydd modd i chi gwneud popeth rydych chi’n gallu gwneud gyda’r prif fap, fel chwilio a mewnosod yn hawdd.
Yr hyn rydych chi’n gallu gwneud yw pori’r map arbrofol i ganfod diffygion ac wedyn golygu OSM i fewnbynnu enwau mewn achosion lle mae’r data yn anghyflawn.
Bydd eich newidiadau yn ymddangos ar y prif fap a’r map arbrofol.
Yn y pen draw, bydd yr enw rydych chi’n fewnbynnu yn ymddangos mewn llu o apiau a phrosiectau, diolch i’w statws data agored. Dw i’n falch o gynnig yr adnodd fel ffordd o helpu unrhyw un sydd eisiau rhannu enwau llefydd Cymraeg. Diolch eto i Lywodraeth Cymru am gefnogi’r gwaith.
Pwll Tywod yw enw’r gweinydd map arbrofol. Mae hyn wedi ei ddinodi gyda’r lliw tywod o’i amgylch. Mae’r defnydd o’r term yn cyfleu ein bod yn chwarae gyda’i ymddangosiad. Esgusodwch unrhyw namau technegol byddech chi’n gweld ar y map arbrofol – ond dyna’r pwynt.
Eleni, mae tîm Mapio Cymru, a ariennir gan #Cymraeg2050, wedi parhau i weithio ar eu map data agored o Gymru sy’n seiliedig ar ddata OpenStreetMap, wici y byd mapiau. Yn awr, maent yn rhan o bartneriaeth gyda thîm Map Data Cymru Llywodraeth Cymru i greu platfform cyffrous newydd .
Mae gan Brif Swyddog Digidol Llywodraeth Cymru Glyn Jones angerdd gwirioneddol am ddata digidol, a bydd ei Strategaeth Ddigidol newydd i Gymru yn rhoi,
“…y ffocws gwirioneddol ar brofiad y defnyddiwr. Mae data geo-ofodol yn hollbwysig ac wrth wraidd y Strategaeth Ddigidol. Rydyn ni’n edrych ar ddatblygu sgiliau ar gyfer dysgu gydol oes a fydd yn dechrau yn ysgol.” Yn ôl Glyn Jones, mae gwaith Mapio Cymru gyda thîm newydd Map Data Cymru,”… yn enghraifft flaenllaw o’r hyn rydyn ni’n edrych i’w gyflawni” gyda 365 o setiau data, un ar gyfer pob diwrnod o’r flwyddyn!
Gan fod openstreetmap.cymru bellach yn haenen bwysig ar fap swyddogol newydd Cymru, “mae’n enghraifft dda iawn o weithio mewn partneriaeth, gan sicrhau profiad dwyieithog i’r defnyddiwr”.
“Lle’r oedd diffyg data mapio iaith Gymraeg, mae gennym Map Data Cymru bellach ac rydym yn falch iawn ohono. Gyda’r gwaith hwn, rydym wedi dangos beth y gall gydweithio ei gyflawni.”
Y gobaith yw, y bydd y map newydd hefyd yn arbed arian yn y sector cyhoeddus; “yn hytrach na phawb yn cynhyrchu mapiau eu hunain, maen nhw nawr yn gallu defnyddio Data Map Cymru!”
Am ragor o wybodaeth, neu gyfweld Carl Morris ac/neu Wyn Williams o mapio.cymru cysylltwch post@mapio.cymru .
DELWEDDAU
Dyma Map Data Cymru!
Dyma sut i ddewis ein map ni ar wefan newydd Map Data Cymru!
Dyma Mapio Cymru ar Map Data Cymru!
Buom yn gweithio gyda Trafnidiaeth Cymru i ymchwilio i fapio, daear-leoli a chynllunio teithiau yn y Gymraeg. Dyma’r hyn a ganfuwyd gennym.
Gofynnodd Trafnidiaeth Cymru inni wneud darn o waith ymchwil ar eu cyfer. Roeddent am wybod sut y gallent adeiladu apiau mapio ar-lein a oedd yn trin y Gymraeg a’r Saesneg yn gyfartal.
Rydym wedi bod yn meddwl am y themau yma am sawl blwyddyn oherwydd ein bod yn cynnal map iaith Gymraeg o Gymru: openstreetmap.cymru. Fodd bynnag, buodd y prosiect hwn ar gyfer sefydliad sy’n darparu gwasanaethau trafnidiaeth gyhoeddus ledled Cymru yn gyfle gwirioneddol i feddwl am oblygiadau’r materion yma. Rydym wedi cynhyrchu adroddiad ar gyfer Trafnidiaeth Cymru sy’n llawn manylion ac sy’n canolbwyntio ar eu hamgylchiadau penodol. Mae’r blogiad yma yn gyfle i gymryd cam yn ôl a meddwl am rai o’r pethau allweddol rydym wedi’u dysgu.
Os ydych chi am lunio ap trafnidiaeth gyda mapio cefndir slic, daear-leoliad, cynllunio teithiau a llawer o bwyntiau o ddiddordeb, ceir sawl opsiwn cadarn – fel cynwydd.
Ar gyfer y rhan helaeth o ddefnydd, gellir adeiladu apiau mapio digidol yn gyflym – yn rhannol o leiaf – drwy roi gwasanaethau masnachol at ei gilydd sy’n darparu data ar alw (am ffi).
I’r rheini ohonom ar y tîm sy’n cofio pan fu’n rhaid iddynt yrru i gyfrifiadur bach yng Nghaerdydd i wneud rhai tasgau GIS eithaf syml, mae hyn yn drawiadol iawn.
Pan fyddwch chi eisiau’r canlyniadau hynny yn Gymraeg, yn sydyn iawn mae’n mynd yn llawer anoddach.
Yn swyddogol, dydi Google Maps ddim yn cefnogi’r Gymraeg.
Oherwydd hyn, os ydych chi’n ddatblygydd sydd am greu ap mapio ar-lein gan ddefnyddio API gan Google Maps, ni allwch ofyn i’r data gael ei ddarparu i chi yn Gymraeg. Dylai hynny ei ddiystyru ar gyfer y rhan fwyaf o ddefnydd gan gyrff cyhoeddus yng Nghymru.
Ond… Mae Google Maps yn defnyddio’r Gymraeg mewn ffyrdd diddorol. Mae’n ymddangos ei fod yn cyfieithu ar liwt ei hun. Er enghraifft: mae’n gwybod bod Prifysgol yr un fath â ‘University’ ac felly os ydych chi’n gofyn Google Maps i chwilio am y term ‘Prifysgol’ yna bydd yn cynnig prifysgolion i chi nid yn unig yng Nghymru, ond yn fyd eang. Buom yn chwilio am dafarn o’r enw ‘Black Horse’ ac fe’m cynigiwyd Y Ceffyl Du. Mae hyn yn eithaf clyfar.
Os ydych chi’n defnyddio Google Maps ar ffôn sydd â’r Gymraeg fel priod iaith, fyddwch chi’n gweld enwau lleoedd Cymraeg ar y map, gan gynnwys yn Lloegr.
Ond, gan nad oes yna gymorth swyddogol, ceir terfynau gwirioneddol i ble y dylid ei ddefnyddio.
Bing Maps yw platfform mapio Microsoft. Rwy’n siŵr na fyddent yn hoffi cael eu disgrifio fel hyn, ond rwy’n credu y buasai’r rhan fwyaf ohonom yn dweud mai “fersiwn Microsoft o Google Maps” ydyw. Yn wahanol i Google Maps, mae Bing Maps yn cefnogi’r Gymraeg yn swyddogol. Fel defnyddiwr achlysurol gwefan mapiau Bing efallai na fyddwch yn sylwi ar hyn, ond fel datblygydd gallwch newid eich galwadau API i ofyn am ymatebion yn Gymraeg.
Yn gyffredinol, gall datblygydd gweld llawer iawn o Gymraeg mewn gwasanaethau o fapiau Bing. Ar y rhan fwyaf o lefelau gweledol o’r map, gweler enwau dwyieithog i ffyrdd (yn hytrach na’r enw Cymraeg neu’r enw Saesneg) ac mae yna rhai bylchau rhyfedd.
Os oes gennych ofynion syml iawn ar gyfer arddangos pwyntiau ar fap cefndir o Gymru na fydd yn cael ei dominyddu gan enwau Saesneg, mae Bing Maps yn sicr yn werth ystyried.
Fodd bynnag, teimlwn y gallai’r rhan fwyaf o gyrff cyhoeddus fynd y tu hwnt i’r hyn y mae Bing yn ei gynnig.
Gall cyrff cyhoeddus yng Nghymru ddefnyddio data’r Arolwg Ordnans o dan Gytundeb Geo-ofodol y Sector Cyhoeddus. Mae data’r Arolwg Ordnans (OS) o ansawdd uchel iawn ac maent yn cynnig amrywiaeth o lawrlwythiadau data ac APIs i gefnogi cyrff cyhoeddus yn eu gwaith.
Ond gallai’r ffordd y mae OS yn ymdrin â’r Gymraeg wella’n fawr.
Mae OS yn cyhoeddi teils: fersiynau electronig yn y bôn o’r mapiau OS rydym yn gyfarwydd â nhw o deithiau cerdded. Mae’r rhain yn cynnwys enwau Cymraeg a Saesneg ond mae polisi OS yn golygu bod enwau Saesneg yn fwy tebygol o ymddangos nag enwau Cymraeg. Nid yw’n bosibl gofyn am deils sy’n dangos enwau Cymraeg yn unig neu lle mae enwau Cymraeg yn fwy tebygol o ymddangos nag enwau Saesneg.
Mae OS hefyd yn darparu setiau data eraill. Mae rhai o’r rhain yn cynnwys yr enwau Cymraeg a Saesneg ar gyfer nodweddion ond gwelsom fod y ffordd y mae’r data wedi’i labelu yn y setiau data yn aml yn ei gwneud yn anodd nodi beth oedd yr enw Cymraeg a beth oedd yr enw Saesneg.
Mae rhai o’r rhain yn faterion ansawdd data, ac mae eraill yn faterion polisi. Y gobaith yw bod cyrff cyhoeddus yng Nghymru yn gweithio gydag Arolwg Ordnans i weld gwelliannau yn y meysydd hyn.
Mewn llawer o achosion nid oes ffynhonnell amlwg, swyddogol o’r enw Saesneg a’r enw Cymraeg am le, ar gyfer nant, coedwig neu ardal.
Mae’n ei gwneud hi’n anodd mesur pa mor dda yw cwmpas map. Yn syml, nid oes set ddata “gywir” i’w chymharu. Mewn sawl ffordd mae hyn yn un o gryfderau’r Gymraeg, sydd wir yn iaith fyw, felly gelwir pethau yn ôl defnydd yr holl bobl sy’n defnyddio’r iaith.
Wedi dweud hynny, mae angen rheolau ar gyfrifiaduron, ac wrth i ni ddefnyddio mapiau ar gyfrifiaduron yn fwyfwy mae’r angen am rai rheolau ynghylch enwau Cymraeg yn tyfu.
Mae ein map iaith Gymraeg yn seiliedig ar gronfeydd data OpenStreetMap a Wikidata a olygwyd gan y gymuned. Mae ein hymchwilwyr yn awgrymu bod y setiau data hyn yn debygol o barhau’n rhan o’r gymysgedd o ran enwi lleoedd a nodweddion, o leiaf, cystadleuwyr masnachol. Rydym yn annog pobl i gyfrannu at y setiau data hyn.
Ar hyn o bryd;
Byddwn yn parhau i weithio ar y maes hwn a byddem wrth ein bodd yn clywed gan eraill sydd â chwestiynau neu syniadau am y Gymraeg a mapio dwyieithog.
Hoffem ddiolch i Trafnidiaeth Cymru am gomisiynu’r gwaith hwn ac am ganiatáu i ni rannu’r crynodeb hwn o’r pethau a ganfuwyd gennym o ganlyniad i’r prosiect.
Mae oddeutu 493 o adeiladau rhestredig Gradd I yng Nghymru megis Castell Cyfarthfa, Carchar Biwmares, Adeilad y Pierhead a mwy.
Mae Gradd I yn golygu bod nhw o ‘ddiddordeb eithriadol, cenedlaethol fel arfer’. Nid ni sydd yn penderfynu ar y rhestr derfynol yn anffodus!
Ond mae dros 100 o adeiladau Gradd I ar fap Mapio Cymru sydd heb label Cymraeg, ac mae’n hawdd i ni sicrhau bod yr enwau Cymraeg ar gael i bawb.
Allech chi helpu?
Wedyn byddwn yn rhoi’r enwau mewn cronfa OpenStreetMap ar eich rhan – i bawb ddysgu a defnyddio, ac ar y map wrth gwrs.
Llun gan WelshDave (CC BY-SA)
Mae Llywodraeth Cymru yn noddi map Cymraeg i hybu digwyddiadau yng Nghymru. Wrth i ni symud tuag at 2022, darganfyddwch sut i roi eich digwyddiadau ar fap https://openstreetmap.cymru yn rhad ac am ddim.
Ymunwch gyda’r arbenigwr mapio Ben Proctor o’r sefydliad 3ydd sector Data Orchard & David Wyn o www.dailingual.cymru am 11yb Dydd Mercher yma, 1af o Ragfyr ar Zoom. Byddant yn esbonio sut mae @MapioCymru yn gallu eich helpu chi i hybu digwyddiadau gyda map sy’n gallu cael ei osod ar eich gwefan yn rhad ac am ddim trwy law Llywodraeth Cymru.
Mae Mapio Cymru fel prosiect wedi bod yn gweithio gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn ddiweddar i amlygu’r holl enwau llefyd yn Gymraeg sydd o fewn cronfa Wikidata, a gwella nhw.
Mae canoedd o enwau wrth Wikidata ar y map bellach yn ogystal ag enwau oddi wrth OpenStreetMap (OSM).
Dyma Jason Evans o’r llyfrgell yn ymhelaethu ar y gwaith a’i bwysigrwydd:
[…]
Mae cyfuno Wikidata ag OSM yn caniatáu inni adeiladu ar waith Mapio Cymru, sydd wedi bod yn datblygu map o Gymru gan ddefnyddio’r data Cymraeg a gedwir yng nghronfa ddata OSM. Trwy alinio a chyfuno hyn â Wikidata gall y map ddechrau tyfu ymhellach, gan gynnig mwy o wybodaeth i ddefnyddwyr trwy gyfrwng y Gymraeg.
Ac mae hyn yn bwysig. Mae gan lawer o leoedd yng Nghymru, boed yn drefi, pentrefi, bryniau neu draethau, ddau enw, neu fwy weithiau. Mae’r enwau yn Gymraeg bron bob amser yn enwau lleoedd gwreiddiol, enwau hynafol sydd yn llawn hanes. Mae’r enwau hyn fel arfer yn ddisgrifiadol neu’n cyfeirio at seintiau, penaethiaid neu gaerau a gollwyd ers amser maith. Mae’r fersiynau Saesneg o enwau lleoedd weithiau’n fwtaniadau diystyr o’r rhai gwreiddiol Cymraeg neu enwau a orfodir gan oresgynwyr canoloesol neu ‘foderneiddwyr’ Fictoraidd. Hyd yn oed heddiw mae adeiladau hanesyddol yn cael ei ailenwi yn Saesneg gan eu perchnogion newydd ac mae enwau Cymraeg yn cael eu gollwng o wefannau a mapiau o blaid dewisiadau Saesneg y bernir eu bod yn ‘haws i’w ynganu’.
Nod y prosiect hwn yw dadgoloneiddio mapio yng Nghymru, nid trwy ddileu enwau lleoedd Saesneg o’r cofnod ond trwy gynnig yr opsiwn i ddefnyddwyr weld ac archwilio map modern o Gymru trwy gyfrwng Cymraeg yn unig – gwasanaeth nad oedd yn bodoli mewn gwirionedd tan y lansiad o Mapio Cymru.
Felly’r her gyntaf gyda’r prosiect hwn mewn gwirionedd yw annog cymunedau i gyfrannu eu henwau Cymraeg lleol i OSM neu Wikidata fel y gellir eu cynnwys ar y map, a gwneir hyn trwy gyfres o drafodaethau, gweithdai a digwyddiadau golygu. […]
Darllenwch yr erthygl cyfan ar flog y Llyfrgell Genedlaethol.
Mae cwmni nid-er-elw-yn-anfwriadol what3words wedi bod yn prynu slotiau hysbysebu eto. Mae tipyn o sylw wedi bod yn y wasg hefyd, sydd yn dueddol o beidio herio ac yn lle hyrwyddo’n ddi-gwestiwn.
Fe ffeindiais y fideo diddorol hwn sydd yn rhestru sawl gwendid gyda’r cwmni a’i system.
Un problem yn enwedig o safbwynt tîm Mapio Cymru yw’r diffyg trwyddedu agored o’r data a meddalwedd, fel y soniwyd yn y fideo – ac fel canlyniad, y diffyg adolygiad gan gydweithwyr o’r system.
Mae’r dryswch ynghlwm â newid o un system iaith i’r llall yn achos pryder i ni hefyd.
Gweler hefyd: Achubwyr yn cwestiynu defnydd o what3words mewn argyfwng (BBC, Saesneg)
Hei! Dyma’r fideo o Weithdy Mapio Cymru ar 5ed Awst 2021 yn ystod Eisteddfod AmGen.
Yn fras dyma raglen y fideo yn ôl codau amser – gydag ambell i ddolen berthnasol:
Diolch o galon i Eisteddfod AmGen a’r Lle Hanes am y croeso, ac wrth gwrs i bawb a gymerodd rhan yn y gweithdy!
