Categorïau
Cerrig milltir

Mapio Map swyddogol Cymru o Gymru!

Openstreetmap.cymru yn cyrraedd  Map Data Llywodraeth Cymru

Eleni, mae tîm Mapio Cymru, a ariennir gan #Cymraeg2050, wedi parhau i weithio ar eu map data agored o Gymru sy’n seiliedig ar ddata OpenStreetMap, wici y byd mapiau.  Yn awr, maent yn rhan o bartneriaeth gyda thîm Map Data Cymru Llywodraeth Cymru i greu platfform cyffrous newydd .

Mae gan Brif Swyddog Digidol Llywodraeth Cymru Glyn Jones angerdd gwirioneddol am ddata digidol, a bydd ei Strategaeth Ddigidol newydd i Gymru yn rhoi,

“…y ffocws gwirioneddol ar brofiad y defnyddiwr. Mae data geo-ofodol yn hollbwysig ac wrth wraidd y Strategaeth Ddigidol. Rydyn ni’n edrych ar ddatblygu sgiliau ar gyfer dysgu gydol oes a fydd yn dechrau yn ysgol.” Yn ôl Glyn Jones, mae gwaith Mapio Cymru gyda thîm newydd Map Data Cymru,”… yn enghraifft flaenllaw o’r hyn rydyn ni’n edrych i’w gyflawni” gyda 365 o setiau data, un ar gyfer pob diwrnod o’r flwyddyn!

Gan fod openstreetmap.cymru bellach yn haenen bwysig ar fap swyddogol newydd Cymru, “mae’n enghraifft dda iawn o weithio mewn partneriaeth, gan sicrhau profiad dwyieithog i’r defnyddiwr”.

“Lle’r oedd diffyg data mapio iaith Gymraeg, mae gennym Map Data Cymru bellach  ac rydym yn falch iawn ohono. Gyda’r gwaith hwn, rydym wedi dangos beth y gall gydweithio ei gyflawni.”

Y gobaith yw, y bydd y map newydd hefyd yn arbed arian yn y sector cyhoeddus; “yn hytrach na phawb yn cynhyrchu mapiau eu hunain, maen nhw nawr yn gallu defnyddio Data Map Cymru!”

Am ragor o wybodaeth, neu gyfweld Carl Morris ac/neu Wyn Williams o mapio.cymru cysylltwch post@mapio.cymru .

DELWEDDAU

Dyma Map Data Cymru!

Dyma sut i ddewis ein map ni ar wefan newydd Map Data Cymru!

Dyma Mapio Cymru ar Map Data Cymru!

Categorïau
Prosiectau

Sut mae mapio yn y Gymraeg?

Cyflwr mapio’r Gymraeg

Buom yn gweithio gyda Trafnidiaeth Cymru i ymchwilio i fapio, daear-leoli a chynllunio teithiau yn y Gymraeg. Dyma’r hyn a ganfuwyd gennym.

Mapio yn Gymraeg

Gofynnodd Trafnidiaeth Cymru inni wneud darn o waith ymchwil ar eu cyfer. Roeddent am wybod sut y gallent adeiladu apiau mapio ar-lein a oedd yn trin y Gymraeg a’r Saesneg yn gyfartal.

Rydym wedi bod yn meddwl am y themau yma am sawl blwyddyn oherwydd ein bod yn cynnal map iaith Gymraeg o Gymru: openstreetmap.cymru. Fodd bynnag, buodd y prosiect hwn ar gyfer sefydliad sy’n darparu gwasanaethau trafnidiaeth gyhoeddus ledled Cymru yn gyfle gwirioneddol i feddwl am oblygiadau’r materion yma. Rydym wedi cynhyrchu adroddiad ar gyfer Trafnidiaeth Cymru sy’n llawn manylion ac sy’n canolbwyntio ar eu hamgylchiadau penodol. Mae’r blogiad yma yn gyfle i gymryd cam yn ôl a meddwl am rai o’r pethau allweddol rydym wedi’u dysgu.

Mae mapio yn gynwydd… yn Saesneg

Os ydych chi am lunio ap trafnidiaeth gyda mapio cefndir slic, daear-leoliad, cynllunio teithiau a llawer o bwyntiau o ddiddordeb, ceir sawl opsiwn cadarn – fel cynwydd.

Ar gyfer y rhan helaeth o ddefnydd, gellir adeiladu apiau mapio digidol yn gyflym – yn rhannol o leiaf – drwy roi gwasanaethau masnachol at ei gilydd sy’n darparu data ar alw (am ffi).

I’r rheini ohonom ar y tîm sy’n cofio pan fu’n rhaid iddynt yrru i gyfrifiadur bach yng Nghaerdydd i wneud rhai tasgau GIS eithaf syml, mae hyn yn drawiadol iawn.

Pan fyddwch chi eisiau’r canlyniadau hynny yn Gymraeg, yn sydyn iawn mae’n mynd yn llawer anoddach.

Dydi Google Maps ddim yn cefnogi’r Gymraeg… ond…

Yn swyddogol, dydi Google Maps ddim yn cefnogi’r Gymraeg.

Oherwydd hyn, os ydych chi’n ddatblygydd sydd am greu ap mapio ar-lein gan ddefnyddio API gan Google Maps, ni allwch ofyn i’r data gael ei ddarparu i chi yn Gymraeg. Dylai hynny ei ddiystyru ar gyfer y rhan fwyaf o ddefnydd gan gyrff cyhoeddus yng Nghymru.

Ond… Mae Google Maps yn defnyddio’r Gymraeg mewn ffyrdd diddorol. Mae’n ymddangos ei fod yn cyfieithu ar liwt ei hun. Er enghraifft: mae’n gwybod bod Prifysgol yr un fath â ‘University’ ac felly os ydych chi’n gofyn Google Maps i chwilio am y term ‘Prifysgol’ yna bydd yn cynnig prifysgolion i chi nid yn unig yng Nghymru, ond yn fyd eang. Buom yn chwilio am dafarn o’r enw ‘Black Horse’ ac fe’m cynigiwyd Y Ceffyl Du. Mae hyn yn eithaf clyfar.

Os ydych chi’n defnyddio Google Maps ar ffôn sydd â’r Gymraeg fel priod iaith, fyddwch chi’n gweld enwau lleoedd Cymraeg ar y map, gan gynnwys yn Lloegr.

Ond, gan nad oes yna gymorth swyddogol, ceir terfynau gwirioneddol i ble y dylid ei ddefnyddio.

Mae Bing yn cynnig llawer mwy o Gymraeg nag yr oeddem wedi sylweddoli

Bing Maps yw platfform mapio Microsoft. Rwy’n siŵr na fyddent yn hoffi cael eu disgrifio fel hyn, ond rwy’n credu y buasai’r rhan fwyaf ohonom yn dweud mai “fersiwn Microsoft o Google Maps” ydyw. Yn wahanol i Google Maps, mae Bing Maps yn cefnogi’r Gymraeg yn swyddogol. Fel defnyddiwr achlysurol gwefan mapiau Bing efallai na fyddwch yn sylwi ar hyn, ond fel datblygydd gallwch newid eich galwadau API i ofyn am ymatebion yn Gymraeg.

Yn gyffredinol, gall datblygydd gweld llawer iawn o Gymraeg mewn gwasanaethau o fapiau Bing. Ar y rhan fwyaf o lefelau gweledol o’r map, gweler enwau dwyieithog i ffyrdd (yn hytrach na’r enw Cymraeg neu’r enw Saesneg) ac mae yna rhai bylchau rhyfedd.

Os oes gennych ofynion syml iawn ar gyfer arddangos pwyntiau ar fap cefndir o Gymru na fydd yn cael ei dominyddu gan enwau Saesneg, mae Bing Maps yn sicr yn werth ystyried.

Fodd bynnag, teimlwn y gallai’r rhan fwyaf o gyrff cyhoeddus fynd y tu hwnt i’r hyn y mae Bing yn ei gynnig.

Gall yr Arolwg Ordnans gwneud yn well

Gall cyrff cyhoeddus yng Nghymru ddefnyddio data’r Arolwg Ordnans o dan Gytundeb Geo-ofodol y Sector Cyhoeddus. Mae data’r Arolwg Ordnans (OS) o ansawdd uchel iawn ac maent yn cynnig amrywiaeth o lawrlwythiadau data ac APIs i gefnogi cyrff cyhoeddus yn eu gwaith.

Ond gallai’r ffordd y mae OS yn ymdrin â’r Gymraeg wella’n fawr.

Mae OS yn cyhoeddi teils: fersiynau electronig yn y bôn o’r mapiau OS rydym yn gyfarwydd â nhw o deithiau cerdded. Mae’r rhain yn cynnwys enwau Cymraeg a Saesneg ond mae polisi OS yn golygu bod enwau Saesneg yn fwy tebygol o ymddangos nag enwau Cymraeg. Nid yw’n bosibl gofyn am deils sy’n dangos enwau Cymraeg yn unig neu lle mae enwau Cymraeg yn fwy tebygol o ymddangos nag enwau Saesneg.

Mae OS hefyd yn darparu setiau data eraill. Mae rhai o’r rhain yn cynnwys yr enwau Cymraeg a Saesneg ar gyfer nodweddion ond gwelsom fod y ffordd y mae’r data wedi’i labelu yn y setiau data yn aml yn ei gwneud yn anodd nodi beth oedd yr enw Cymraeg a beth oedd yr enw Saesneg.

Mae rhai o’r rhain yn faterion ansawdd data, ac mae eraill yn faterion polisi. Y gobaith yw bod cyrff cyhoeddus yng Nghymru yn gweithio gydag Arolwg Ordnans i weld gwelliannau yn y meysydd hyn.

Yr enw “swyddogol”

Mewn llawer o achosion nid oes ffynhonnell amlwg, swyddogol o’r enw Saesneg a’r enw Cymraeg am le, ar gyfer nant, coedwig neu ardal.

Mae’n ei gwneud hi’n anodd mesur pa mor dda yw cwmpas map. Yn syml, nid oes set ddata “gywir” i’w chymharu. Mewn sawl ffordd mae hyn yn un o gryfderau’r Gymraeg, sydd wir yn iaith fyw, felly gelwir pethau yn ôl defnydd yr holl bobl sy’n defnyddio’r iaith.

Wedi dweud hynny, mae angen rheolau ar gyfrifiaduron, ac wrth i ni ddefnyddio mapiau ar gyfrifiaduron yn fwyfwy mae’r angen am rai rheolau ynghylch enwau Cymraeg yn tyfu.

Mae ein map iaith Gymraeg yn seiliedig ar gronfeydd data OpenStreetMap a Wikidata a olygwyd gan y gymuned. Mae ein hymchwilwyr yn awgrymu bod y setiau data hyn yn debygol o barhau’n rhan o’r gymysgedd o ran enwi lleoedd a nodweddion, o leiaf, cystadleuwyr masnachol. Rydym yn annog pobl i gyfrannu at y setiau data hyn.

Crynodeb

Ar hyn o bryd;

  • Mae’n syml iawn adeiladu cymwysiadau mapio gwe yn Saesneg
  • Nid yw’n syml o gwbl adeiladu apiau mapio gwe yn Gymraeg. Mae’n bosibl eu hadeiladu yn Gymraeg serch hynny.
  • Hoffem annog cyrff cyhoeddus a sefydliadau eraill sy’n gwasanaethu pobl Cymru i ystyried sut y gallant adeiladu cymwysiadau mapio dwyieithog. Po fwyaf o sefydliadau sy’n gweithio ar y broblem hon, y mwyaf o atebion a gaiff eu datblygu.

Byddwn yn parhau i weithio ar y maes hwn a byddem wrth ein bodd yn clywed gan eraill sydd â chwestiynau neu syniadau am y Gymraeg a mapio dwyieithog.

Hoffem ddiolch i Trafnidiaeth Cymru am gomisiynu’r gwaith hwn ac am ganiatáu i ni rannu’r crynodeb hwn o’r pethau a ganfuwyd gennym o ganlyniad i’r prosiect.

Categorïau
Sylwebaeth

Enwau Cymraeg am adeiladau Gradd I o Fôn i Fynwy – eich cyfraniad plîs!

Mae oddeutu 493 o adeiladau rhestredig Gradd I yng Nghymru megis Castell Cyfarthfa, Carchar Biwmares, Adeilad y Pierhead a mwy.

Mae Gradd I yn golygu bod nhw o ‘ddiddordeb eithriadol, cenedlaethol fel arfer’. Nid ni sydd yn penderfynu ar y rhestr derfynol yn anffodus!

Ond mae dros 100 o adeiladau Gradd I ar fap Mapio Cymru sydd heb label Cymraeg, ac mae’n hawdd i ni sicrhau bod yr enwau Cymraeg ar gael i bawb.

Allech chi helpu?

  1. Ewch i’r rhestr o adeiladau rhestredig Gradd I sydd angen enwau Cymraeg. Os nad ydych chi’n gweld enw adeilad Gradd I mae’n debyg bod rhywun wedi rhannu’r enw yn barod.
  2. Os ydych chi’n gwybod yr enw safonol yn Gymraeg ar gyfer unrhyw adeilad rhowch yr enw yn y golofn ‘Cymraeg’.
  3. Ewch yn ôl i bwynt 2 os ydych chi’n gwybod mwy nag un enw.
  4. Dyna ni!

Wedyn byddwn yn rhoi’r enwau mewn cronfa OpenStreetMap ar eich rhan – i bawb ddysgu a defnyddio, ac ar y map wrth gwrs.

Llun gan WelshDave (CC BY-SA)

Categorïau
Canllawiau

Rhowch eich sefydliad chi ar y map: gweithdy RHAD AC AM DDIM

Gweithdy RHAD AC AM DDIM

Mae Llywodraeth Cymru yn noddi map Cymraeg i hybu digwyddiadau yng Nghymru.  Wrth i ni symud tuag at 2022, darganfyddwch sut i roi eich digwyddiadau ar fap https://openstreetmap.cymru yn rhad ac am ddim.

Ymunwch gyda’r arbenigwr mapio Ben Proctor o’r sefydliad 3ydd sector Data Orchard & David Wyn o www.dailingual.cymru am 11yb Dydd Mercher yma, 1af o Ragfyr ar Zoom.  Byddant yn esbonio sut mae @MapioCymru yn gallu eich helpu chi i hybu digwyddiadau gyda map sy’n gallu cael ei osod ar eich gwefan yn rhad ac am ddim trwy law Llywodraeth Cymru.

Categorïau
Cerrig milltir

Dadgoloneiddio mapiau Cymru: amlygu enwau llefydd Wikidata yn Gymraeg

Mae Mapio Cymru fel prosiect wedi bod yn gweithio gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn ddiweddar i amlygu’r holl enwau llefyd yn Gymraeg sydd o fewn cronfa Wikidata, a gwella nhw.

Mae canoedd o enwau wrth Wikidata ar y map bellach yn ogystal ag enwau oddi wrth OpenStreetMap (OSM).

Dyma Jason Evans o’r llyfrgell yn ymhelaethu ar y gwaith a’i bwysigrwydd:

[…]

Mae cyfuno Wikidata ag OSM yn caniatáu inni adeiladu ar waith Mapio Cymru, sydd wedi bod yn datblygu map o Gymru gan ddefnyddio’r data Cymraeg a gedwir yng nghronfa ddata OSM. Trwy alinio a chyfuno hyn â Wikidata gall y map ddechrau tyfu ymhellach, gan gynnig mwy o wybodaeth i ddefnyddwyr trwy gyfrwng y Gymraeg.

Ac mae hyn yn bwysig. Mae gan lawer o leoedd yng Nghymru, boed yn drefi, pentrefi, bryniau neu draethau, ddau enw, neu fwy weithiau. Mae’r enwau yn Gymraeg bron bob amser yn enwau lleoedd gwreiddiol, enwau hynafol sydd yn llawn hanes. Mae’r enwau hyn fel arfer yn ddisgrifiadol neu’n cyfeirio at seintiau, penaethiaid neu gaerau a gollwyd ers amser maith. Mae’r fersiynau Saesneg o enwau lleoedd weithiau’n fwtaniadau diystyr o’r rhai gwreiddiol Cymraeg neu enwau a orfodir gan oresgynwyr canoloesol neu ‘foderneiddwyr’ Fictoraidd. Hyd yn oed heddiw mae adeiladau hanesyddol yn cael ei ailenwi yn Saesneg gan eu perchnogion newydd ac mae enwau Cymraeg yn cael eu gollwng o wefannau a mapiau o blaid dewisiadau Saesneg y bernir eu bod yn ‘haws i’w ynganu’.

Nod y prosiect hwn yw dadgoloneiddio mapio yng Nghymru, nid trwy ddileu enwau lleoedd Saesneg o’r cofnod ond trwy gynnig yr opsiwn i ddefnyddwyr weld ac archwilio map modern o Gymru trwy gyfrwng Cymraeg yn unig – gwasanaeth nad oedd yn bodoli mewn gwirionedd tan y lansiad o Mapio Cymru.

Felly’r her gyntaf gyda’r prosiect hwn mewn gwirionedd yw annog cymunedau i gyfrannu eu henwau Cymraeg lleol i OSM neu Wikidata fel y gellir eu cynnwys ar y map, a gwneir hyn trwy gyfres o drafodaethau, gweithdai a digwyddiadau golygu. […]

Darllenwch yr erthygl cyfan ar flog y Llyfrgell Genedlaethol.

Categorïau
Sylwebaeth

Fideo: Beth yw problemau what3words?

Mae cwmni nid-er-elw-yn-anfwriadol what3words wedi bod yn prynu slotiau hysbysebu eto. Mae tipyn o sylw wedi bod yn y wasg hefyd, sydd yn dueddol o beidio herio ac yn lle hyrwyddo’n ddi-gwestiwn.

Fe ffeindiais y fideo diddorol hwn sydd yn rhestru sawl gwendid gyda’r cwmni a’i system.

Un problem yn enwedig o safbwynt tîm Mapio Cymru yw’r diffyg trwyddedu agored o’r data a meddalwedd, fel y soniwyd yn y fideo – ac fel canlyniad, y diffyg adolygiad gan gydweithwyr o’r system.

Mae’r dryswch ynghlwm â newid o un system iaith i’r llall yn achos pryder i ni hefyd.

Gweler hefyd: Achubwyr yn cwestiynu defnydd o what3words mewn argyfwng (BBC, Saesneg)

Categorïau
Canllawiau Digwyddiadau

FIDEO: Gweithdy Mapio Cymru, Eisteddfod AmGen 2021

Hei! Dyma’r fideo o Weithdy Mapio Cymru ar 5ed Awst 2021 yn ystod Eisteddfod AmGen.

Yn fras dyma raglen y fideo yn ôl codau amser – gydag ambell i ddolen berthnasol:

  • 0:00 Cyflwyniad i brosiect Mapio Cymru ac OpenStreetMap
  • 18:00 Map o leoliadau Eisteddfod Genedlaethol
  • 25:00 Cyflwyniad i’n defnydd o Wikidata
  • 32:00 Helpwch gyflawni’r rhestr o adeiliadau rhestredig Gradd I yng Nghymru (dal angen help ar y rhestr plîs!)
  • 46:35 Sgwrs gyffredinol: am enwau caeau, lle i roi enwau, a phwysigrwydd dosbarthu enwau dan drwyddedau rhydd ar gyfer y dyfodol

Diolch o galon i Eisteddfod AmGen a’r Lle Hanes am y croeso, ac wrth gwrs i bawb a gymerodd rhan yn y gweithdy!

Categorïau
Digwyddiadau

Dewch i Weithdy Mapio Cymru, Y Lle Hanes, Eisteddfod AmGen 2021

DIWEDDARIAD: Dyma fideo y digwyddiad.

Dyma gyflwyniad i brosiect Mapio Cymru sydd yn creu map o Gymru gydag enwau llefydd yn Gymraeg.

Yn ystod y sesiwn bydd cyfleoedd i chwarae gyda’r map, darganfod enwau a lleoliadau, ac i gyfrannu gwybodaeth at y genhedlaeth nesaf o apiau mapiau Cymraeg.

Mae’r gwaith yn berthnasol i addysg, hamdden, gwaith, treftadaeth a’r gymuned – a hanes.

Bydd y trefnwyr yn disgrifio sut mae’r prosiect yn manteisio ar adnoddau agored a rhydd ar y we megis OpenStreetMap a Wicipedia/Wikidata, a’r hyn rydych chi’n gallu gwneud i gymryd rhan yn yr hwyl.

Nid oes angen unrhyw brofiad na dealltwriaeth o flaen llaw, dim ond chwilfrydedd!

dydd Iau 5ed Awst 2021
3PM tan 4PM
https://eisteddfod.zoom.us/j/5795483521?pwd=UTlwemdaa0pMU1VGSWw4aU93UmVKQT09
ID: 579 548 3521
Cyfrinair: 674244

Mae’r gweithdy Zoom hwn wedi ei drefnu gan brosiect Mapio Cymru mewn cydweithrediad â’r Lle Hanes.

Categorïau
Cerrig milltir

Dal i fapio!

Mae ein tîm Mapio Cymru wedi bod yn gweithio yn di-dor ar wella’r nifer o enwau Cymraeg sydd ar-lein ers ein cychwyn cyntaf yn 2017 dan nawdd prosiect Llywodraeth Cymru Cymraeg 2050, a nawr rydym yn hapus iawn i gyhoeddi y byddwn ni yn cydweithio gyda’r Llyfrgell Genedlaethol eleni ar agweddau newydd o’r gwaith.

 

Gan y Llyfrgell Genedlaethol dipyn o brofiad o dorfoli prosiectau, a rhwng nawr ac Ebrill 2022 byddwn yn gobeithio torfoli nifer o agweddau o’r gwaith:

 

sicrhau bod eitemau Wikidata â data enwau lleoedd safonol Comisiynydd y Gymraeg yr un peth ac os felly eu dangos ar Open StreetMap Cymru (OSM Cymru)

 

Cynnal digwyddiadau cyhoeddus Wikidata-OSM Cymru,e.e.

 

Wici’r Holl Ddaear, golygathonau mewn ysgolion (dewch i gyswllt os am wahodd ni draw!) a chasglu clipiau sain o enwau lleol

 

Yn ogystal â thorfoli’r prosiect, byddwn hefyd yn defnyddio Wikidata i storio a rhannu gwybodaeth Gymraeg. Mae Wikidata yn chwaer-brosiect i Wikipedia, a byddwn yn manteisio ar y cyfoeth o ddata Cymraeg sydd eisoes yn y set ddata enfawr yma i wella ar y map o ran y data craidd sydd gennym ar flaenau ein bysedd. Yn ogystal â defnyddio’r Wikidata presennol rydym yn bwriadu ychwanegu rhwng 5,000 a 10,000 o gofnodion data newydd gyda labeli Cymraeg, ar gyfer pethau fel bryniau, mynyddoedd, llynnoedd a gwasanaethau cyhoeddus a sicrhau bod y rhain yn cael eu harddangos ar y map Cymraeg ar OSM.  Bydd Menter Iaith Món yn arwain ar cyfres o digwyddiadau mewn ysgolion i gwella cynnwys Wicipedia Cymraeg am lleoedd lleol

 

Trwy wneud cysylltiadau rhwng prosiectau Wici ac OSM gallwn helpu i adeiladu map Cymraeg cyfoethocach, gyda mwy o ddata a mwy o ffyrdd i ddefnyddwyr archwilio’r data hwnnw yn Gymraeg.

 

Gobeithiwn y bydd y prosiect hwn yn darparu fframwaith i ddatblygwyr a sefydliadau sydd am adeiladu gwasanaethau mapio digidol yn yr iaith Gymraeg.

 

Yn ogystal, erbyn diwedd y prosiect eleni, symudwn ymhell i’r dyfodol ac i awyr las y cysyniad o boblogi SatNav, fel oedd yn denu tipyn o sylw yn ystod ein blwyddyn cyntaf.

 

Pa fath o gamau ychwanegol sydd eu hangen er mwyn i gwmni allanol ychwanegu’r Gymraeg at yr ieithoedd cefnogir gan SatNav?

 

Mae Mapio Cymru, fel OpenStreetMap ei hun, yn ei hanfod yn brosiect cymunedol ble mae pobl o wahanol ardaloedd yn cydweithio ar https://osm.org ; sydd yn ei tro yn bwydo ein map Cymraeg ni https://openstreetmap.cymru felly os oes chwant gyda chi wybod mwy neu weithio ar agwedd arall o’r gwaith o ychwanegu at yr enwau Cymraeg sydd yn bodoli ar-lein – ac felly sy’n diogelu ein hanes a’n diwylliant ac yn wir ein hetifeddiaeth – yna dewch i gyswllt ar bob cyfrif:

ar yr hashnod #mapioCymru ar y cyfryngau cymdeithasol, neu drwy ebost mapiocymru@dailingual.com

Categorïau
Cerrig milltir

Mae Mapio Cymru bellach yn llwytho’n gyflymach. Dyma beth wnaethon ni i gyflymu’r gweinydd

Rydyn ni’n adeiladu map cyhoeddus agored o Gymru gyda’r holl enwau yn Gymraeg. Mae’r map bellach yn llwytho’n gyflymach i chi oherwydd gwaith diweddar.

Dyma beth wnaethon ni i wella cyflymder llwytho’r map.

Pan rydych chi’n llwytho’r map, rydych chi’n gweld grid o deiliau. Mae pob un yn ffeil delwedd sgwâr, fel hwn:

Dyma ddarn bach o Dyddewi ar lefel chwyddo 17.

Mae llyfrgell JavaScript o’r enw Leaflet yn rheoli eich llywio o amgylch y map (tremio a chwyddo). Y prif bwynt yw taw delweddau sy’n gwneud y map.

Mae’r delweddau teil yn cael eu rendro o ddata map o fewn OpenStreetMap, sydd yn cael eu cadw fel pwyntiau, llwybrau, a pherthnasau. Yn ogystal â’r data, mae’r pentwr meddalwedd a ddatblygwyd gan brosiect OpenStreetMap wedi ei drwyddedu’n rhydd.

Wrth fynd ati i ddangos map cyfredol i ddefnyddiwr, trawsnewid data i ddelweddau yw’r darn o’r gwaith sydd yn cymryd y rhan fwyaf o amser. Fel arfer mae hyn yn digwydd tra bod y defnyddiwr yn llwytho’r map, mae’r gweinydd yn cynhyrchu a darparu’r delweddau, ac yn eu cadw mewn storfa hefyd.

Pe tasai’r map yn orffenedig a therfynol byddai hynny’n help. Gallen ni sicrhau bod yr holl ddelweddau teil ar y gweinydd, wedi eu rendro a chadw, a darparu nhw bob tro. Ond nid yw hynny’n opsiwn ar gyfer y map cyfan am gwpl o resymau.

Ar hyn o bryd mae map Mapio Cymru yn cael ei ddiweddaru unwaith bob nos tra bod y mwyafrif ohonom yn cysgu, ac mae capasiti’r gweinydd yn dueddol o fod yn uwch. Mae angen y diweddariadau achos mae nodweddion map daearyddol ac enwau yn newid yn aml, bob tro mae rhywun yn golygu OpenStreetMap. Fel arfer mae hyn yn welliant i’r map, e.e. rhywun yn ychwanegu enw i nodwedd. Mae’r elfennau data agored yn cael ei ddiwygio’n gyson, fel Wicipedia y maes mapio. Mae’r golygiad yn gallu bod yn ymateb i rywbeth sy’n newid yn y byd corfforol, e.e. caffi yn newid ei enw, neu orsaf drên hyfryd newydd sbon…!

Felly nid oes modd i ni gadw’r map mewn aspig, mae’n newid trwy amser.

Mae rhwystr arall i’r syniad o rendro a chadw’r holl fap i gyflymu llwytho. Mae set gwahanol o deiliau ar bob lefel chwyddo. Ar y lefelau mwyaf pell mae’n bosib cadw’r holl ddelweddau. Ond ar lefelau chwyddo agosach, mae’r nifer o deiliau’n tyfu’n esbonyddol. Yn fuan mae angen llwythi o amser a le storio, sydd yn fwy nag sydd gyda ni.

Er enghraifft oedd Cymru gyfan ar lefel chwyddo 17 yn cymryd ychydig dros saith awr i’w rendro dros nos. Mae hynny’n ormod o amser.

Oes modd i ni rendro a chadw rhai teiliau dethol, a rendro rhai eraill ar-elw. Oes, fel mae’n digwydd. Yr her yw i benderfynu beth i’w rendro am y mantais cyflymder mwynaf, wrth ystyried cyfyngiadau amser a storfa.

Beth yw’r ardaloedd map o ‘ddiddordeb’ neu ‘berthnasedd’, a sut ydyn ni’n gallu bod yn fwy fanwl pendant am hyn?

I ddechrau, roedd gennym ragdybiaeth y byddai’r ardaloedd â phoblogaeth wasgaredig yn cael eu hymweld ar y map yn llai aml nag ardaloedd poblog iawn. Un dull fyddai rendro ardaloedd uwchlaw trothwy dwysedd poblogaeth penodol.

Yna sylweddolais fod datrysiad arall yn llawer mwy parod i fynd, a hyd yn oed yn well. Gallem gyfeirio at geisiadau porwr agregedig am deiliau i weld pa rannau o’n map yr ymwelwyd â hwy fwyaf. Mae hyn yn caniatáu i ni edrych ar boblogrwydd hanesyddol ardaloedd hyd at lefel teiliau unigol. Roedd hwn yn ddata a oedd gennym eisoes, o fewn logiau gweinydd.

Dyma fap gwres a gynhyrchwyd gan Ben Proctor.

Map gwres o flwyddyn o ymweliadau ar bob lefel chwyddo.

Mae’n ymddangos bod yr ardaloedd poblogaidd yn cyfateb i ddwysedd y boblogaeth. Efallai y bydd perthynas hefyd â nifer a/neu ganran y siaradwyr Cymraeg mewn gwahanol ardaloedd, sydd ar gael o ddata’r Cyfrifiad.

Dw i wedi cyfarwyddo’r gweinydd i rendro’r teiliau a’u storio. Rydym wedi dewis yr ardaloedd hyn:

Mae lefelau chwyddo 3 i 16 bellach wedi’u rendro’n llwyr.

Mae lefelau chwyddo 17 a 18 bellach wedi’u rendro’n rhannol.

Nawr mae’r gweinydd yn rendro’r ardaloedd hyn yn awtomatig bob nos, yn syth ar ôl mewnforio’r data cyfoes.

Roedd y gwahaniaeth yn amlwg iawn pan wnes i lwytho’r wefan cyn ac ar ôl y newid. Cyn hyn, roeddwn i wedi codi cywilydd braidd am yr ardaloedd gwag enfawr a rhewi cyson y map, tra bod y gweinydd yn baglu ymlaen. Dw i ddim yn cael y profiad hynny bellach – o leiaf am y tro!

Ar gyfartaledd, mae teiliau yn llwytho mewn 40% o’r amser os maen nhw wedi eu rendro ymlaen llaw. Mae hynny’n welliant syfrdanol, er bod graddfa’r cyflymu yn ddibynnol iawn ar faint o ddefnyddwyr sy’n cyrchu’r gweinydd ar unwaith.

Mae hyd yn oed teiliau nad ydynt wedi’u rendro ymlaen llaw yn llwytho’n gyflymach oherwydd mae mwy o gapasiti ar y gweinydd fel arfer.

Gyda llaw, mae rhedeg y gweinydd yn llyfn hefyd yn dibynnu ar ddewis y gosodiadau cywir. (Gwnaethom ystyried nginx fel dewis arall yn lle Apache ond ymddengys nad oes ganddo modiwl addas fel mod_tile.)

Wrth i ni ennill mwy o ddiddordeb a defnyddwyr ar gyfer y map dw i’n disgwyl y bydd yn rhaid i mi ymweld â hyn eto. Mae eich cyfraniadau at gostau prosiect bob amser yn ddefnyddiol.